سوئیفت چیست و چگونه کار می‌کند؟

در دنیای امروز، صنعت بانکداری همگام با تحولات فناورانه و پیشرفت‌های رایانه‌ای و مخابراتی در حال تغییر و تحول است. یکی از مهم‌ترین ابزارهایی که این صنعت برای تسهیل و تسریع مبادلات مالی و ارزی در سطح جهانی به کار می‌برد، سیستم سوئیفت (SWIFT) است. سوئیفت به عنوان یک شبکه ارتباطی جهانی، امکان تبادل پیام‌های مالی بین بانک‌ها و موسسات مالی را فراهم می‌آورد و به‌طور گسترده‌ای برای انتقال پول و تسویه حساب‌های بین‌المللی استفاده می‌شود.

تاثیر تحریم‌ها بر ایران به‌ویژه در زمینه مبادلات مالی بین‌المللی و اتصال به شبکه سوئیفت یکی از مباحث مهم در اقتصاد کشور است. از آنجا که سوئیفت برای انجام معاملات بین‌المللی ضروری است، قطع دسترسی ایران به این شبکه در اثر تحریم‌ها تأثیرات منفی شدیدی بر روند مبادلات مالی و تجاری کشور گذاشت. قطع دسترسی به سوئیفت، موجب محدودیت در انتقال پول‌های بین‌المللی، اختلال در مبادلات تجاری و همچنین دشواری در تسویه حساب‌ها با کشورهای دیگر شد.

با این حال، پس از توافقات هسته‌ای و لغو برخی از تحریم‌ها، ایران دوباره به شبکه سوئیفت متصل شد و این امر به تسهیل فرآیندهای مالی و بانکی کشور کمک شایانی کرد. در نهایت، سوئیفت به عنوان یکی از اساسی‌ترین ابزارهای تسهیل در تجارت و مبادلات جهانی، نقش بسیار مهمی در اقتصاد بین‌المللی ایفا می‌کند و آشنایی با آن و درک نحوه عملکردش می‌تواند به فعالان اقتصادی کمک کند تا از این ابزار به‌طور مؤثر استفاده نمایند.

سوئیفت چیست و چگونه کار می‌کند؟

سوئیفت (SWIFT) که مخفف "Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication" به معنای "جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی" است، یک انجمن تعاونی غیرانتفاعی است که در ماه مه ۱۹۷۳ میلادی توسط ۲۳۹ بانک از پانزده کشور اروپایی و آمریکای شمالی تأسیس شد. هدف اصلی حواله سوئیفت ایجاد یک روش استاندارد جهانی برای ارتباطات مالی بین‌المللی بود، تا جایگزینی برای روش‌های غیر استاندارد و قدیمی مثل ارتباطات کاغذی و تلکس باشد.

در حال حاضر، سوئیفت بیش از ۹۷۰۰ بانک و مؤسسه مالی در ۲۰۹ کشور جهان را به هم متصل کرده است و روزانه بیش از ۲۸ میلیون پیام مالی از طریق این سیستم در سطح جهانی تبادل می‌شود. سوئیفت به‌عنوان یک شبکه ارتباطی امن و سریع برای ارسال اطلاعات مالی بین بانک‌ها و مؤسسات مالی در سطح جهانی عمل می‌کند.

مرکز اصلی سوئیفت در کشور بلژیک قرار دارد و بر اساس قوانین این کشور فعالیت می‌کند. علاوه بر آن، کشورهای مختلف مانند آمریکا، هلند، انگلیس و هنگ‌کنگ به عنوان مراکز پشتیبانی فعالیت دارند. سوئیفت در هر کشور دارای یک SAP (نقطه دسترسی به سوئیفت) است که توسط مؤسسه سوئیفت کنترل می‌شود. در ایران، SAP سوئیفت در بانک مرکزی واقع شده است.

این سیستم یکی از مهم‌ترین ابزارهای موجود برای انجام تراکنش‌های بین‌المللی امن، سریع و استاندارد است که در معاملات ارزی، حواله‌ها و بسیاری از خدمات مالی جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سوئیفت

سامانه سوئیفت به‌عنوان یک ابزار حیاتی برای ارسال و دریافت پیام‌های ارزی بین بانک‌های داخلی و خارجی عمل می‌کند. این سیستم به بانک‌ها این امکان را می‌دهد که به‌طور سریع و امن پیام‌های مالی خود را از طریق خطوط ارتباطی خاص، نظیر خطوط Leased یا ماهواره، ارسال کنند. در ایران، تمام بانک‌ها از طریق این خطوط به یک مرکز خاص به نام SAP در بانک مرکزی متصل هستند و از طریق این سیستم ماهواره‌ای، پیام‌های مالی خود را به بانک‌های مقصد در خارج از کشور ارسال می‌کنند.

استفاده از سامانه سوئیفت مزایای فراوانی دارد، از جمله افزایش سرعت در انجام معاملات ارزی، هماهنگی بین عملیات‌های ارزی در سطح جهانی و استفاده از یک نرم‌افزار استاندارد که به تمامی بانک‌ها و مؤسسات مالی امکان می‌دهد به‌طور یکپارچه و بی‌نقص با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این سیستم با ارائه خدمات سریع و ایمن، توانسته است جلب رضایت مشتریان را در سراسر جهان تسهیل کند و به‌عنوان ابزاری مهم در تسهیل تجارت جهانی و انتقال ارز عمل نماید.

نحوه کار سوئیفت

سیستم سوئیفت با استفاده از یک فرآیند مشابه سفر از یک فرودگاه به فرودگاه دیگر عمل می‌کند. همانطور که در برخی مواقع برای رسیدن به مقصد نهایی نیاز به پروازهای مختلف و واسطه‌ای است، در سوئیفت نیز برای انتقال پول از یک کشور به کشور دیگر، اغلب بانک‌های واسطه نقش دارند. در واقع، سوئیفت خود وجوه را منتقل نمی‌کند، بلکه دستورهای پرداخت را از طریق کدهای سوئیفت به حساب‌های مختلف موسسات مالی ارسال می‌کند.

برای اینکه این انتقالات به‌درستی و با امنیت انجام شوند، سوئیفت از دو کد کلیدی استفاده می‌کند:

• IBAN (International Bank Account Number) یا «شماره حساب بانکی بین‌المللی»، که یک کد منحصر به فرد برای هر حساب بانکی در کشور خاص است.
• BIC (Bank Identifier Code) که به عنوان کد سوئیفت نیز شناخته می‌شود، یک شناسه منحصر به‌فرد برای هر موسسه مالی در سطح جهانی است.

سوئیفت مسئولیت مدیریت و نظارت بر سیستم BIC را به‌عهده دارد، این کدها به‌عنوان نشانه‌ای برای شناسایی بانک‌ها به کار می‌روند و به سوئیفت این امکان را می‌دهند که پرداخت‌ها را به سرعت و با دقت به مقصد ارسال کند.

1. ارسال درخواست از بانک مبدا: هنگامی که شما قصد دارید پولی را از حساب بانکی خود به حسابی در یک بانک دیگر در خارج از کشور ارسال کنید، بانک شما درخواست تراکنش را از طریق شبکه سوئیفت به بانک مقصد ارسال می‌کند. این درخواست شامل جزئیات مالی مانند مبلغ، اطلاعات گیرنده و شماره حساب است.

2. پردازش و انتقال اطلاعات: سوئیفت این پیام را بین بانک‌ها منتقل می‌کند و بانک‌ها از این پیام برای انجام تراکنش‌های مالی خود استفاده می‌کنند. در این مرحله، پیام از بانک مبدا به شبکه سوئیفت و سپس به بانک مقصد ارسال می‌شود.

3. تکمیل تراکنش: پس از دریافت اطلاعات، بانک مقصد عملیات مربوط به انتقال پول را انجام می‌دهد و مبلغ به حساب مقصد واریز می‌شود.

سوئیفت یک سیستم امن و سریع برای ارسال و دریافت پیام‌های مالی است و نقش حیاتی در تسهیل تراکنش‌های بین‌المللی دارد. استفاده از سوئیفت برای حواله‌های ارزی بین‌المللی بسیار رایج است و اکثر بانک‌های بزرگ و مؤسسات مالی از این شبکه برای انجام تراکنش‌های خود استفاده می‌کنند.

عضویت ایران در شبکه سوئیفت

عضویت ایران در سوئیفت تاریخچه‌ای پیچیده و طولانی دارد. طرح عضویت ایران در سوئیفت برای اولین بار در سال ۱۳۶۴ شمسی توسط کارشناسان بانک مرکزی ایران مطرح شد، اما به دلیل شرایط جنگی و مشکلات کشور، این طرح در آن زمان اجرایی نشد. با گذشت زمان و به‌ویژه پس از پایان جنگ، در سال ۱۳۶۹ بانک مرکزی ایران بار دیگر موضوع عضویت در سوئیفت را مورد توجه قرار داد. در نهایت در بهمن ماه ۱۳۷۰، پس از آماده‌سازی زیرساخت‌های سیستم بانکی کشور، دولت ایران رسماً درخواست عضویت خود در سوئیفت را ارائه کرد و در آذرماه ۱۳۷۱ این درخواست پذیرفته شد.

بانک تجارت به عنوان نخستین بانک ایرانی به شبکه سوئیفت متصل شد و اولین مبادله پیام مالی خود را با چیبا بانک ژاپن انجام داد. سپس بانک‌های صادرات، ملی، ملت و سپه نیز به عضویت این شبکه درآمدند. با این حال، در پی افزایش تنش‌های بین‌المللی و تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران، در تاریخ ۲۷ اسفند ۱۳۹۰، سوئیفت دسترسی بانک‌های ایرانی را قطع کرد.

با دستیابی به توافق هسته‌ای وین در سال ۱۳۹۴ و اجرایی شدن برجام، شرایط برای اتصال مجدد ایران به سوئیفت فراهم شد. در ۲۷ دی ۱۳۹۴، پس از لغو تحریم‌ها، سوئیفت دسترسی به بانک‌های ایرانی را از سر گرفت و چندین بانک ایرانی به شبکه جهانی سوئیفت متصل شدند. از جمله بانک‌هایی که پس از لغو تحریم‌ها به سوئیفت متصل شدند، می‌توان به بانک‌های تجارت، رفاه کارگران، توسعه صادرات، سپه، پست بانک، صنعت و معدن، ایران و اروپا، توسعه همکاری، سینا، ملت و ملی اشاره کرد. همچنین پیش از این، برخی بانک‌ها مانند بانک‌های کارآفرین، اقتصاد نوین، دی، سامان، پاسارگاد، پارسیان، مسکن و کشاورزی نیز به سوئیفت متصل بودند.

سوئیفت مناسب چه افرادی است؟

شبکه سوئیفت عمدتاً برای انتقالات ارزی بین‌المللی و پرداخت‌های بین‌حساب بانکی کشورهای مختلف استفاده می‌شود. اکثر اعضای این شبکه را بانک‌ها تشکیل می‌دهند، اما سایر کسب‌وکارها و نهادهای مالی نیز از این سیستم بهره‌برداری می‌کنند. برخی از کسانی که از شبکه سوئیفت استفاده می‌کنند عبارتند از:

• کارگزاران مالی و دلالان کارگزاری سهام: این افراد برای انجام معاملات بین‌المللی و انتقال پول از طریق سوئیفت بهره‌برداری می‌کنند.
• سیستم‌های تصفیه (Clear): سیستم‌هایی که برای تسویه حساب‌های بین‌بانکی و پردازش تراکنش‌های مالی از سوئیفت استفاده می‌کنند.
• شرکت‌های حقوقی و موسسات مالی غیر بانکی: این دسته از نهادها برای انجام تراکنش‌های بین‌المللی و نقل و انتقال پول از طریق شبکه سوئیفت به‌طور گسترده استفاده می‌کنند.

استفاده از سوئیفت به این دسته از کسب‌وکارها و نهادها این امکان را می‌دهد که پرداخت‌های خود را به‌طور سریع، امن و مطابق با استانداردهای بین‌المللی انجام دهند.

روند حواله ارزی یا سوئیفت

روند حواله ارزی از طریق سوئیفت به طور کلی به این شکل است که پس از انتخاب روش حواله (سوئیفت نرمال یا سوئیفت منوال)، بانک شما که عضو شبکه سوئیفت است، دستور پرداخت را ارسال کرده و وجوه شما را از حساب شما به حساب مقصد منتقل می‌کند.

1. انتخاب روش حواله:

   • سوئیفت نرمال: این روش به صورت خودکار و با استفاده از سیستم‌های اتوماتیک بانکی انجام می‌شود. این نوع حواله معمولاً سریع‌تر و راحت‌تر است، اما کارمزد بیشتری دارد.
   • سوئیفت منوال: این روش به صورت دستی و با دخالت مستقیم کارکنان بانک انجام می‌شود. معمولاً کارمزد کمتری دارد، اما زمان بیشتری می‌برد و پیچیدگی بیشتری دارد.

2. تکمیل فرم حواله و پرداخت کارمزد: شما باید فرم حواله را تکمیل کرده و کارمزد را پرداخت کنید. کارمزد این تراکنش‌ها معمولاً توسط بانک‌های طرف معامله و دریافت‌کننده تعیین می‌شود.

3. ارسال دستور حواله به سیستم سوئیفت: پس از تکمیل فرم و پرداخت کارمزد، دستور حواله به سیستم سوئیفت ارسال می‌شود تا فرآیند انتقال پول شروع شود.

4. نکات مهم:

   • اگر تراکنش سوئیفت دو واحد پولی مختلف را شامل شود، بانک‌ها معمولاً قیمت ارز ناچیزی را اعمال می‌کنند و اختلاف نرخ را از شما دریافت می‌کنند.
   • تراکنش‌های سوئیفت معمولاً بین ۲۴ ساعت تا ۵ روز کاری زمان می‌برند، بسته به شرایط و میزان پیچیدگی تراکنش.

با این روش‌ها، می‌توانید به راحتی پول خود را به هر مقصدی در دنیا ارسال کنید.

کارمزد حواله سوئیفت

کارمزد حواله سوئیفت تحت تأثیر چند عامل مختلف قرار دارد که به طور کلی بر هزینه کلی تراکنش تأثیر می‌گذارند:

1. بانک‌های درگیر: تعداد بانک‌های درگیر در فرآیند حواله می‌تواند تأثیر زیادی بر هزینه‌ها داشته باشد. اگر بانک‌های واسطه نیاز باشند، هرکدام از آنها کارمزد خاص خود را دریافت می‌کنند. بانک‌های واسطه معمولاً زمانی لازم هستند که بانک ارسال‌کننده و دریافت‌کننده مستقیماً در شبکه سوئیفت متصل نباشند.

2. نوع ارز و مبلغ تراکنش: نوع ارزی که برای ارسال انتخاب می‌شود و همچنین مبلغ تراکنش می‌تواند بر کارمزد تأثیر بگذارد. به‌طور معمول، تراکنش‌های ارزی با مبالغ بالا هزینه‌های کمتری نسبت به تراکنش‌های با مبالغ پایین دارند. همچنین، هزینه‌هایی برای تبدیل ارز نیز ممکن است در بر داشته باشد.

3. سرعت تراکنش: سرعت انجام حواله نیز تأثیرگذار است. تراکنش‌های فوری یا سریع‌تر ممکن است کارمزد بیشتری داشته باشند.

4. انتخاب پرداخت هزینه‌ها: بسیاری از بانک‌ها به شما این امکان را می‌دهند که انتخاب کنید که هزینه‌ها توسط فرستنده، گیرنده یا هر دو طرف پرداخت شود. این انتخاب می‌تواند هزینه‌های اضافی را افزایش دهد.

5. تبدیل ارز: اگر پول شما نیاز به تبدیل به ارز دیگری داشته باشد، بانک‌ها معمولاً علاوه بر نرخ تبدیل ارز، هزینه‌ای اضافی را برای تبدیل ارز دریافت می‌کنند که معمولاً به عنوان سود اضافی از شما گرفته می‌شود.

در مجموع، هزینه‌های سوئیفت می‌توانند بسته به شرایط، مبلغ و نوع ارز متفاوت باشند، به ویژه زمانی که بانک‌های واسطه یا تبدیل ارز درگیر می‌شوند.

مزایای استفاده از سیستم سوئیفت

سیستم سوئیفت به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین و امن‌ترین شبکه‌های انتقال اطلاعات مالی در سطح بین‌المللی، مزایای زیادی دارد که باعث می‌شود بانک‌ها و مؤسسات مالی به‌طور گسترده‌ای از آن استفاده کنند. در اینجا به برخی از مهم‌ترین مزایای سوئیفت اشاره می‌کنیم:

1. امنیت بالا

سوئیفت از پروتکل‌های امنیتی پیچیده‌ای برای ارسال اطلاعات مالی استفاده می‌کند، که به‌طور قابل توجهی خطرات مربوط به سرقت یا دسترسی غیرمجاز به داده‌ها را کاهش می‌دهد. این سیستم برای تضمین امنیت تراکنش‌ها رمزگذاری پیشرفته‌ای را به‌کار می‌برد.

2. سرعت بالا

با استفاده از سوئیفت، انتقال اطلاعات مالی بین بانک‌ها و مؤسسات مالی در مدت زمانی کوتاه انجام می‌شود. این موضوع باعث می‌شود که تراکنش‌های بین‌المللی سریع‌تر و کارآمدتر انجام شوند.

3. دقت و صحت اطلاعات

سوئیفت امکان ارسال دقیق و کامل اطلاعات مالی از جمله جزئیات پرداخت، شماره حساب‌ها، و سایر اطلاعات مربوط به تراکنش را فراهم می‌کند، که این امر موجب کاهش خطاهای انسانی و مشکلات مربوط به پرداخت‌ها می‌شود.

4. دسترسی جهانی

سوئیفت یک شبکه جهانی است که به هزاران بانک و مؤسسه مالی در بیش از 200 کشور متصل است. این قابلیت به مشتریان اجازه می‌دهد تا به راحتی و بدون نیاز به نگرانی از محدودیت‌های جغرافیایی، تراکنش‌های بین‌المللی انجام دهند.

5. پشتیبانی از انواع ارزها

سوئیفت می‌تواند تراکنش‌هایی را با ارزهای مختلف انجام دهد. این ویژگی برای کسانی که نیاز به ارسال پول به کشورهای مختلف دارند، بسیار مفید است.

6. انعطاف‌پذیری

سوئیفت به‌طور معمول برای انجام تراکنش‌های ارزی استفاده می‌شود، اما این سیستم قابلیت پشتیبانی از انواع مختلف پیام‌های مالی مانند پیام‌های مربوط به پرداخت‌ها، اعتبار اسنادی، درخواست‌های اطلاعات مالی و غیره را نیز دارا است.

7. شفافیت

تمامی تراکنش‌های انجام‌شده از طریق سوئیفت قابل پیگیری و بررسی هستند. این شفافیت به کاربران کمک می‌کند تا در هر مرحله از فرآیند انتقال وجوه، وضعیت تراکنش خود را پیگیری کنند.

این مزایا باعث می‌شود که سوئیفت به‌عنوان یک گزینه بسیار مطمئن و کارآمد برای ارسال و دریافت پول در سطح جهانی شناخته شود.